Božidar Popović
Impresija
”Pusto, pusto mi je sve”
(objavljeno u časopisu Most, broj 204. novembar 2006.)
Slučajnost ili ne, ali poneki nesvakidašnji doživljaj što ga čovjek pokadkad rijetko iskusi
usred sive svakidašnjice kao da mu se ukazuje neobičnim načinom koincidencije,
a koji kao i da nije od ovoga svijeta već i nešto mnogo dublje i značajnije. Na
to, naime, da ono što se naziva životom nije samo puko preživljavanje biološke
jedinke već da se pokadkad u čovjekovoj duši zaiskri i nešto od toga više i
značajnije, ekstrakt takoreći sveukupnog i neprolaznog smisla života.
Nije li to zapravo i ono što se u umjetnosti javlja kao inspiracija, tajna neka pojava
koja zaiskri odnekud iz ko bi znao kakve dubine vječnosti, dar Božji, kako se uobičajeno naziva?
Takav neobični doživljaj koji se ponekad, rijetko javlja, doživio sam nedavno u noći gledajući
i slušajući ekskluzivni program što ga je redakcija prikazala za svoje brojne
gledaoce. Bilo je tu dosta različitih uspjelih i manje uspjelih tačaka samo
zanatski sačinjenih, ali mi je od svih i izuzetno – te i bez mostarskog crnjaka
što sam ga propustio nabaviti – onaj koji je ispunio poznati i daroviti Ilijas
Delić, koji je tom prilikom primio i značajnu nagradu za svoj dugogodišnji rad na
očuvanju narodnih melodija, te ostao u najljepšoj uspomeni.
Gledajući takav izuzetan muzičko-scenski performans što ga je i sva mostarska publika zdušno i
s najvećim uživanjem pratila mogao je čovjek, te i ja osobno, da doživi nešto
što graniči s nesvakidašnjim. Sve pjesme koje je on interpretirao pratio je
sjajan narodni orkestar, te time povećavajući ukupan efekat ostvarili su kod
publike čudesan kako muzički i pjevački još i veliki refleksivno-emotivni
efekat. Kao u nekoj čudesnoj atmosferi stapalo se sve u jedno: veliki narodni
pjevač, te i njegova u svemu posebna partnerka, orkestar, kao i sva pretežno
mlada mostarska publika obilno nadarena smislom uopšte za umjetnost.
U tim trenucima sjetio sam se onda i svog nekadašnjeg davnog i nikad zaboravljenog glumačkog
boravka u Mostaru kada je takva ista tako nadarena i emotivna publika u svom
onda novosagrađenom lijepom teatru pratila sa živim interesovanjem i duboko
emotivno doživljavanim utiscima mnoge ondašnje predstave, te i jednu takvu koja
se nebrojeno puta i jedina takva izvodila u Mostaru, te i širom Bosne i
Hercegovine. Radi se o predstavi Roblesovog Monserata, drami prvi put
prikazanoj na sceni Comédie-Française u Parizu, za koju je tamošnja štampa s
istinskim razlogom tvrdila da je najbolja drama napisana iza Drugog svjetskog
rata, a koja je u darovitoj režiji tadašnjeg upravo svršenog studenta
beogradske akademije Josipa Lešića i u čudno poletnoj i sretno odabranoj
podjeli uloga, te i moje malenkosti u ulozi pukovnika Iskvijarda odigrana preko
sto i dvadeset puta pred uvijek punim gledalištem. Bilo je u toj predstavi i
nečeg što bi se u nekom umjetničko-socijalnom smislu moglo uporediti i sa onim
što se dešavalo u nekadašnjem sovjetskom društvu kada su nakon završenih
predstava Hudožestvenog teatra započinjale krvave tuče među gledaocima
inspirisanih upravo impresivnim sadržajem predstava koje su gledane. Zanimljivo
je spomenuti i činjenicu da je rečena predstava koju je kao prvu iza toga
postavio na sceni zagrebačkog Narodnog kazališta primus dramatikus i preveo
nakon gledanja u Parizu Tito Strozzi.
U mostarskoj, pak, predstavi bilo je nečega što je u potpunosti odgovaralo velikoj zamisli
njenog stvaraoca, te i mostarskog ansambla; onoga što je predstavljalo njenu
punu vrijednost i sudbinu, a to je i ono što će se baš u Bosni i Hercegovini
nedugo zatim dogoditi istinski, te čije zle posljedice i danas trpe oni čija se
sudbina u potpunosti poklopila sa umjetničkim i neposredno prikazanim sadržajem
predstave kako ju je interpretirao mostarski teatar.
I sve to na neki sličan način doživio sam i u spomenutom muzičko-scenskom performansu kada je ta ista a sada podmlađena mostarska publika na svoj urođeni umjetnički način
duboko emotivna i estetski reagovala na nastup spomenutog interpretatora
pjevača i kada se ujedno stapalo gledalište-slušalište sa njegovim impresivnim
pjevanjem, te i uopšte sa onim što čini suštinu života Mostaraca, ljudi koji na
najdirektniji i impresivan način nalaze u sebi smisao onoga što se naziva
umjetnošću a predstavlja i najvrijedniji dar i protivnost svemu drukčijem,
negativno opterećenom ljudskom biću.
Na kraju da spomenem još i nešto što je na mene ostavilo snažan utisak gledajući spomenuti
fascinantni muzički program koji me je nagonio da se u meni razbukti nikad
ugasli umjetnički osjećaj, a koji se, baš kao i mostarski, potiče iz duboko
urođenog instinkta, te naglašen još i velikim mostarskim i vranjanskim
bardovima književnosti, Šantićem, Ćorovićem, Humom, te Stankovićem, najvećim
naturalistom nakon Zole kako ga je ocijenila svjetska kritika. Takvu pomisao i
asocijaciju stekao sam i sam rođeni Vranjanac i baš u kući spomenutog
naturaliste, te i pri spomenu na sve što se ispodogađalo u čudnoj
simbolično-asocijativnoj vezi dvaju spomenutih gradova i njihovih visokih
reprezenata u najplemenitijoj oblasti života; u određivanju uopšte smisla
ovozemaljskog ljudskog bitisanja.
Sve to, te i naprijed spominjani nedavni muzički program na neki identični način, te i
povezujući dva umjetnička građa kao da govore da je ”umjetnost ona koja povezuje svijet, i utoliko više prave umjetnike”.
