Mostarom nekad i sad: Hadžinska sofa

Malo je Mostaraca čulo za Hadžinsku sofu, a još manje ih zna za tačnu lokaciju ovog vjerskog objekta.

Danas ju je teško uočiti i pronaći, jer se nalazi okružena zgradama novijeg datuma gradnje. Lokalitet, koji se usprkos devastacijama, ratovima i novogradnji, uspio sačuvati, nalazi se u naselju Tekija. Mjesto je to tačno nasuprot ulaza u Fabriku duhana, a u prošlosti je imao višestruku namjenu. To ja malena zaravan veličine nekih 150 m², uzdignuta sedamdesetak centimetara od tla, a koja je ograđena kamenim zidom, koji se i danas jasno uočava. Da li slučajno ili namjerno, nakon 1945. godine ovaj vrijedni istorijski spomenik je uklopljen u postojeći park, pa se tako i sačuvao od propadanja i rušenja.

Prvo spominjanje Hadžinske sofe nalazimo u jednom dokumentu bosanskog valije iz 1832. godine, međutim neosporno je da je objekat izgrađen mnogo prije. Inače je taj lokalitet bio u vlasništvu vakufa Ibrahima Šarića. S tog mjesta je vijekovima održavan jedan stari vjerski običaj karakterističan isključivo za Mostar, a vezan je za odlazak hadžija na hadž u Meku.

Naime, hadžijama je s tog mjesta priređivan veoma pompozan ispraćaj pri polasku na hadž, a i doček kad bi se vraćali. Tu bi se iskupili hodočasnici i mještani, te bi se nakon kratke molitve opraštali sa svima prisutnima i kretali put juga pješice ili na konjima. Sve do 1884. godine, ispraćaj hadžija se vršio s ovog platoa i tek nakon izgradnje željezničke pruge kroz Mostar ispraćaj se preselio na željezničku stanicu, te se time polako zaboravlja Hadžinska sofa.

Tokom turske uprave, osim ispraćaja hadžija, s ovog mjesta se vršio i ispraćaj ratnika pri polasku u ratne okršaje. Okupili bi se pod barjak, a domaće stanovništvo bi ih darivalo peksimetima, ispletenim vunenim čarapama i ostalim potrepštinama korisnim u ratovanju. Osim toga, na tom mjestu bi se dočekivao i glavni meštar kožarskog esnafa tzv. ahubaba.

Zabilježeno je i da su se na tom mjestu pregledavali putni dokumenti prilikom ulaska putnika u Mostar s južne strane.

Pored Hadžinske sofe, u današnjem mostarskom naselju Tekija za vrijeme osmanske vladavine nalazili su se još neki vjerski objekti – Čelebića džamija, mesdžid Ali-paše Rizvanbegovića i tekija, po kojoj je i naselje dobilo ime.

Hadžinska sofa, ili hadžijska sofa, kako se naziva u starim knjigama, u Mostaru se akustično izgovara isto kako i riječ „starinska».

Danas postoji inicijativa za obnovom i očuvanjem ovog lokaliteta.

Ismail Braco / Čampara / Tibor Vrančić / Smail Špago
novasloboda.ba

Komentariši