Hooligans, huligani je termin kojim se opisuje ponašanje kojim se krše pravila drštvenih normi, bontona, zakona i druge vrste destruktivnog ponašanja.
Termin huligan, engleski hooligans, dolazi od irskog prezimena O’Hooligan (Houlihan), a pojavio se u Velikoj Britaniji krajem 19. vijeka i opisuje devijantno ponašanje, kao i način žiota uličnih bandi i pojedinaca koji su ih sačinjavali. Najvjerovatnije, tako su se zvala prvi izgrednici koji su maltretiral okolinu, a kad su se pojavili slijedeći, jednostavno su ih nazvali: Hooligans.
Danas je ovaj termin opšteprihvaćen i opisuje ponašanje pojedinca, ili grupe ljudi, koji se svojim destruktivnim ponašanjem ne uklapaju u društvene norme i zakone, te uništavaju i maltretiraju svoju okolinu.
Takva vrsta ponašanja pripisuje se navijačkim grupama iz različitih sportova, najčešće ekipnih, kao što su fudbal, ragbi, košarka, rukomet, itd. U tome smislu, huligani se najčešće sukobljavaju sa navijačima protivničke ekipe, sa ljudima iz obezbjeđenja, ili policijom.
Sukobi se događaju spontano, prilikom susreta dvaju grupa navijača, ali također i po dogovoru na određenom mjestu. Često ovakve grupe preduzimaju masovni vandalizam i siledžijsko ponašanje čak i protiv trećih, koji sa sukobom navijača dvije suprotne grupe nemaju nikakve veze. Zbog toga se mnogi sportski susreti od strane nadležnih organa nazivaju utakmica, ili susret visokog rizika. Huliganski pokret se iz Engleske veoma brzo proširio po čitavom svijetu, a u pedesetim i šezdesetim godinama prošlog vijeka pojavljivao se čak i na igrankama, a u najvećem procentu ostao vezan za fudbal.
Pojam je zabilježen i u ruskom jeziku, oko 1900. godine. Sedamdesetih godina prošlog vijeka, u Engleskoj se počeo koristiti kao pojam vezan za fudbalske navijače, a od polovine osamdesetih i u Njemačkoj. Sve to je bilo u kontekstu sa sa navijačkom kulturom u fudbalu. U Americi se pojam koristi od tridesetih godina prošlog vijeka, a opisivao je ulične izgrednike.
U vezi sa ponašanjem navijača, naročito je ostala upamćena Heyselska tragedija, koja se dogodina 29. maja 1985. godine na stadionu Heysel u Bruxellesu, prije finala Kupa evropskih prvaka u fudbalu između italijanskog Juventusa i engleskog Liverpoola, kada se zbog huliganizma srušio jedan nosivi zid stadiona. Poginulo je 39 ljudi, većinom navijača Juventusa. Zbog ovoga događaja, i ponašanja engleskih huligana, engleski fudbalski klubovi su izbačeni iz svih evropskih takmičenja do 1990. godine. Izgredi huligana su zabilježeni 1998. godine u toku održavanja SP U Francuskoj.
Toliko o pojmu i istoriji riječi.
Nekoliko zadnjih velikih fudbalskih događaja u Evropi i svijetu, početkom ovog vijeka, skoro da su prošli bez velikih izgreda.
Čak se pomišljalo da su huligani izumrli, kao dinosaurusi, nekada. Pogotovo što su na fudbalskim stadionima u Evropi i oko njih bilježeni, prijateljski raspoloženi fudbalski navijači, koji su se veselili, pa čak i zajedno sa protivničkim navijačima dijelili radost i tugu. Mediji su najčešće objavljivali slike djevojaka s nacionalnim bojama zastava na licu, i očeva sa malom djecom na ramenima, u dresovima svoje ekipe. Utakmice su se počele gledati na velikim ekranima, duž za to preuređenim ulicama gradova, takozvane Fanmeile. Ponekad bi neko tokom gledanja utakmica kolabirao od sreće ili uzbuđenja. Takav bi dobio hitnu pomoć na licu mjesta od sanitaraca, koji dežuraju na ovakvim skupovima. Malo kisika, mineralne vode, hladna voda po čelu i vratu, i slično. Čak u zadnje vrijeme ni policije nigdje ne bi bilo. Naravno, sve su to bili sretni navijači, koji su slavili sport i svije miljenike.
O nekakvim huliganima, zločestim navijačima, nije bilo ni pomisli. Fudbal je na neki način postajao lijep sport.
I sad odjednom, slike iz Marseillea.
Ljudi udaraju ljude nogama kud stignu. Huligani, ponovo. Oni udaraju željeznim štangama, po tijelima protivnika, pa čak i one koji leže na zemlji.
A putuju Evropom kao fudbalski navijači.
Fudbalska Evropa je prije početka ovog Evropskog prvenstva imala strah od jedne vrste terorizma. Sada ima strah od druge vrste terora.
Strah od pijanih idiota!
Smail Špago
(Novasloboda.ba)
